Actuele lessen: Limitarisme

Onlangs verscheen het boek Limitarisme van Ingrid Robeyns. Het maakte gelijk veel gesprek los in de media. En ook voor de economieles is het een interessant onderwerp. Extreme rijkdom is verrassend vaak aan lesstof te koppelen, zoals afnemende meeropbrengsten van extra vermogen en hoe je een studie zou kunnen doen naar wat mensen “te rijk” vinden. We kunnen een gevangenendilemma optekenen voor bijvoorbeeld de Nederlandse en Duitse overheid die een limiet willen stellen, in een hypothetische wereld waar mensen hun vermogen de grens over kunnen sturen. Dan zouden deze rijken niet bijdragen aan collectieve goederen zoals infrastructuur, opleidingsniveau en rechtstaat, waar zij in verhouding meer van profiteren dan andere burgers.

We hebben het vaak over minimuminkomens, bestaanszekerheid en hulpmiddelen voor schuldproblemen, maar eigenlijk nooit over een maximum. Wanneer heb je genoeg of zelfs te veel vermogen verzameld? Voor het derde jaar op rij roepen miljonairs en miljardairs overheden op om (meer) belasting te heffen. De vijf rijkste mannen zijn de afgelopen drie jaar twee keer zo rijk geworden, terwijl vijf miljard mensen armer zijn geworden. Is dat hoe de economie zou moeten werken?

In verschillende lessen sprak ik met mijn leerlingen over limitarisme, het idee dat er een limiet moet zijn aan rijkdom. Het begon bij een debat met vwo 5. De leerstof over inkomens- en vermogensongelijkheid vertelde ons namelijk niet veel over extreem rijken. Of over hoeveel een miljard euro eigenlijk is. Ik verdiepte me in ongelijkheidsrapporten, las het boek Limitarisme van Ingrid Robeyns (leestip!) en mijn masterscriptie, zocht manieren om vat te krijgen op hoe rijk extreem rijken zijn en ging (opnieuw) in gesprek met mijn leerlingen.

Omdat extreme rijkdom niet echt te omschrijven is, laat ik leerlingen online het vermogen van Bezos, Zuckerberg of Musk besteden aan cruiseschepen, basketballteams, of het elimineren van honger. Het duurt verassend lang voordat honderden miljoenen zijn besteed! Zo veel rijkdom heeft toch niemand nodig? Maar zou het eerlijk zijn als we iemand vertellen dat het nu wel een keer genoeg is?

Irene de Vries

Irene maakt bij het ontwikkelen van deze les gebruik van grafieken, cijfers en artikelen van het CPB, Volkskrant, Oxfam, NRC, Universiteit Utrecht, World Inequality Report 2022, en nytimes. Voel je vrij om haar slides te downloaden, aanpassen en gebruiken.

In de serie actuele lessen, ontwikkeld door economiedocent en redacteur van onze lesbrieven Irene de Vries, vind je regelmatig lesmaterialen over actuele thema’s. Met deze lessen kun je jouw economieonderwijs goed aan laten sluiten bij het nieuws van dit moment.

Ben je enthousiast over deze korte les en wil je met jouw leerlingen aan de slag met andere vernieuwende thema’s?

We hebben meer materiaal, met volledige online ondersteuning voor de presentatie en werkbladen voor leerlingen. Kijk bij de lesbrieven.